Finlandiya birçok konuda çıtayı yükselterek, dünyanın geri kalanının sinirlerini bozan bir ülke. Eğitim sisteminden vatandaşlarına sağladıkları olanaklarla, müziğinden ülke içindeki huzurla, bizlere daha ne olsun dedirtirken, zirve bu demişken değişik bir çalışmayla karşımıza çıkan Finlandiya, 2000 kişiye 2019’a kadar karşılıksız para vererek bir deney yapacak. Peki bu deney nedir? Finlandiya’ya göre iki sene boyunca çalışmayan kişilere karşılıksız para vermek, onları çalışmaya sevk edecek.
Federal sosyal güvenlik enstitüsü Kela, 2000 işsiz Finli’ye aylık 590 dolar civarında para ödeyecek. Ocak 2017’de başlan çalışmada kişiler bu süreç içerisinde iş aramaya çalışmasa bile bu para ödenmeye devam edecek. Bu miktar, Finlandiya’da asgari geçinme oranı ve bu sayede yoksulluğun önüne geçilmeye çalışılacak. Kela’nın sosyal yardım biriminin başındaki isim Marjukka Turunen, bu deneyin iki yönde iç görü yaratacağına inanıyor.
Birincisi ise şöyle: Finlandiya’nın karışık sosyal güvenlik sistemi, kişilerin temel ihtiyaçlarını karşılanmasıyla daha sistemli bir hale gelecek. 40 ayrı fayda sistemi var ve ödeme yapılan kişi bunlardan herhangi birine dahil. Bu kişi bir hastaya bakıyor olabilir, öğrenci olabilir, işsiz vb. olabilir. Her ne olursa olsun, böyle bir parayla temel ihtiyaçların karşılanması, kişinin bir üst statüye geçmesine yardımcı olacak ve onu daha iyi bir hayata teşvik edecek.
Deneyin ikinci bir amacı ise, paraya bu kadar kolay bir şekilde ulaşan kişilerin davranışlarındaki değişiklikleri gözlemlemek. Konuya şüpheci yaklaşanlar, paranın kişileri daha da tembelleştireceği yönünde. Taraftarlar ise bu kişilerin parayı hayatlarını daha iyi bir hale getirmek için kullanacaklarını düşünüyor.
Turunen, girişimcilerin bu parayla işlerini büyütebileceği konusunda şüpheli, çünkü Finlandiya’daki iş sahipleri, ofislerini kapadıkları takdirde işsizlik desteği alamıyor. “Bugünkü sistem, bir şeyler yapmak isteyen kişiler için oldukça olumsuz.” diyerek sözlerini tamamlıyor.
Turunen aynı zamanda bu deneyin büyük bir boşluğu dolduracağına inanıyor. Bugün Kanada, Hindistan, Hollanda gibi ülkeler, temel gelirin karşılanma konusunu hükümete taşıdı. Silikon Vadisi’nde yapılan pilot bir proje, Kaliforniya’da Y Combinator gerçekleştirilecek. GiveDirectly adındaki başka bir şirket ise Kenya’da 12 yıl boyunca sürecek bir projeyi devam ettiriyor.
Turunen, projelerinin olumlu dönüşler almaya başlamasıyla daha da büyüyeceği inancında.
Türkiye’deki işsizlik maaşının zorlu şartları ve işsizlik sorunu düşünüldüğünde, böyle bir sisteme ne kadar ihtiyaç duyulduğu aşikâr. Şu an ise sadece evlerimizde çaylarımızı yudumlayıp Finlandiya’yı seyretme dışında başka şansımız yok. Ne mutlu Finlandiya’da yaşıyorum diyene!
0 yorum:
Yorum Gönder